pH ของสารละลาย | วิธีวัด pH ของสารละลาย

เราสามารถบอกความเป็นกรดเป็นเบสของสารละลายโดยค่า pH

         pH ย่อมาจากคำว่า positive potential of the hydrogen ions คือ ค่าที่แสดงถึงความเข้มข้นของไฮโดรเจนไอออน (H+) หรือไฮโดรเนียมไอออน (H3O+) ใช้บอกความเป็นกรดหรือเบสของสารละลาย โดยค่า pH ของสารละลายเป็นค่าลอการิทึมของความเข้มข้นของไฮโดรเจนไอออน

          pH = -log [H3O+]
หรือ [H3O] + = 10-pH โดยที่ [H3O+] คือ ความเข้มข้นของ H3O+ หรือ H+ เป็นโมล/ลิตร
น้ำบริสุทธิ์ ที่อุณหภูมิ 25 0C จะมี [H3O+] = 1 x 10 -7 โมล/ลิตร
ดังนั้น pH = -log [H3O+] = -log [1 x 10 -7] = 7
นั่นคือ pH ของน้ำบริสุทธิ์ ที่อุณหภูมิ 25  0C เท่ากับ 7 ถือว่ามีสภาพเป็นกลาง คือไม่มีความเป็นกรดหรือเบส
     ถ้า [H3O+]     = 1 x 10 -5     ;     pH     =     -log [H3O+]     =     -log [1 x 10 -5]     =     5     (เป็นกรด)
     ถ้า [H3O+]     = 1 x 10 -9     ;     pH     =     -log [H3O+]     =     -log [1 x 10 -9]     =     9     (เป็นเบส)

ดังนั้นสรุปว่า
pH < 7 สารละลายเป็นกรด
pH = 7 สารละลายเป็นกลาง
pH > 7 สารละลายเป็นเบส
หรืออาจจะเขียนเป็นสเกลได้ดังนี้

นอกจากจะบอกความเป็นกรดเป็นเบสของสารละลายด้วยค่า pH แล้วยังสามารถบอกค่าความเป็นกรด-เบส ได้โดยใช้ค่า pOHp ของสารละลาย คือ ค่าที่บอกความเข้มข้นของ OH-

pOH = -log[OH- ]

โดย pH + pOH = 14

ตารางแสดง สเกล pH ของสารละลายที่มีความเข้มข้นต่างๆ กัน

::กลับด้านบน::

วิธีวัด pH ของสารละลายวัดได้ 2 วิธี ดังนี้

          1. วิธีเปรียบเทียบสี  วิธีนี้เป็นการวัด pH โดยประมาณ (มีความถูกต้อง 0.5 หน่วย pH) ซึ่งทำได้โดยเติมอินดิเคเตอร์ที่เหมาะสมลงไปในสารละลายที่ต้องการวัด pH แล้วเปรียบเทียบกับสารละลาย ทำได้โดยเติมอินดิเคเตอร์ที่เหมาะสมลงไปในสารละลายที่ต้องการวัด pH แล้วเปรียบเทียบสีกับสารละลายบัฟเฟอร์ที่ทราบค่า pH แน่นอน ซึ่งได้เติมอินดิเคเตอร์ชนิดเดียวกันไปแล้ว หรือใช้กระดาษชุบอินดิเคเตอร์ (กระดาษ pH) จุ่มลงไปแล้วเปรียบเทียบกับสีมาตรฐาน
          2. วิธีวัดความต่างศักย์  วิธีนี้วัด pH ได้อย่างละเอียด (มีความถูกต้อง 0.01 หน่วย pH) โดยการใช้เครื่องมือที่เรียกว่า พีเอชมิเตอร์ ซึ่งวัด pH ของสารละลายได้โดยการวัดความต่างศักย์ระหว่างขั้วไฟฟ้า 2 ขั้ว



ภาพแสดงเครื่องพีเอชมิเตอร์


ตัวอย่างที่ 1ให้หาค่า pH ของสารละลายที่มี H3 O+ เท่ากับ 1 x 10 -11 และ 6 x 10 -14 โมล/ลิตร
วิธีทำ
                        [ H3 O+] = 1 x 10-11

            pH = -log[ H3 O+] = -log[1 x 10-11 ] = 11

                        [ H3 O+] = 6 x 10-4

            pH = -log[ H3 O+] = -log[6 x 10-4 ] = 4 - log6 = 4 - 0.78 = 3.22

ตัวอย่างที่ 2 จงหา pH ของสารละลายที่มีความเข้มข้นของ H3 O+ = 4.8 x 10-13โมล/ลิตร
วิธีทำ                         pH = -log[ H3 O+]

                                        = -log[4.8 x 10-13]

                                        = 13 - log 4.8

                                        = 12.32

 

ตัวอย่างที่ 3 สารละลายชนิดหนึ่งมี pH = 4.00 จะมีความเข้มข้นของไฮโดรเนียมไอออนเป็นเท่าใด
วิธีทำ                     pH = -log[ H3 O+]

                                 4 = -log[ H3 O+]

                    [ H3 O+] = 10-4

                                  = 1 x 10-4


ตัวอย่างที่ 4 จงคำนวณหา [H+ ], [OH- ] , pH , และ pOH ของสารละลายที่มีกรดแก่ HX 0.01 โมลในน้ำ 500 cm3
วิธีทำ
                        กรดแก่ HX แตกตัวได้ 100 %
                        [HX] = 0.1 โมล/ลิตร = 0.02 โมล/ลิตร
                        HX    H+ (aq) + X - (aq)
                        0.02 โมล/ลิตร 0.02 โมล/ลิตร

เพราะฉะนั้น [H+] = 0.02 โมล/ลิตร

                จาก          [H+][OH- ] = 1 x 10-14 โมล/ลิตร
                                [OH- ] = = 5.0 x 10 --13
                เพราะฉะนั้น [OH- ] = 5.0 x 10--13 โมล/ลิตร

                pH = -log[H+] = -log(0.02) = 1.70
                pH + pOH = 14
                pOH = 14 - pH = 14 - 1.70 = 12.30

::กลับด้านบน::

  ก่อนหน้า ต่อไป กลับเมนูบทเรียน