รอยเลื่อน หรือ รอยเหลื่อม (fault)
รอยเลื่อน หรือรอยเหลื่อม คือ รอยแตกแยกในหิน ซึ่งมีการเคลื่อนที่ของหินทั้งสองข้างโดยขนานกับระนาบรอยเลื่อน
(fault plane) ลักษณะของระนาบรอยเลื่อนนี้อาจเป็นระนาบที่อยู่ในแนวดิ่งไปจนถึงแนวราบได้
ถ้าระนาบของรอยแตกมีค่าเบี่ยงไปจากแนวดิ่ง ชั้นหินที่อยู่เหนือระนาบของรอยแตก
เรียกว่า หินเพดาน (hanging wall) ส่วนหินที่อยู่ด้านล่างระนาบของรอยแตกเรียกว่า
หินพื้น (foot wall)
|
การจำแนกรอยเลื่อนมีได้หลายแบบ แล้วแต่นักธรณีวิทยาจะยึดอะไรเป็นเกณฑ์ในการพิจารณา
เช่น หากยึดการเกิดรอยเลื่อนเป็นเกณฑ์ในการจำแนกจะได้ดังนี้
|
| 1.
รอยเลื่อนปกติ (normal fault) เป็นรอยเลื่อนที่หินเพดานเลื่อนลง
เมื่อเปรียบเทียบกับหินพื้น |
|
ภาพรอยเลื่อนปกติ (normal fault)
|
2.
รอยเลื่อนย้อน (reverse fault) เป็นรอยเลื่อนที่หินเพดา เลื่อนขึ้น
เมื่อเปรียบเทียบกับหินพื้น ถ้ารอยเลื่อนย้อนมีค่ามุมเทเท่ากับหรือน้อยกว่า
45 องศาเซลเซียส เรียกว่า รอยเลื่อนย้อนมุมต่ำ (thrust fault) |
|
ภาพรอยเลื่อนย้อน (reverse fault)
|
3.
รอยเลื่อนตามแนวระดับ (strike-slip fault) หรือลอยเลื่อนเหลื่อมข้าง
(transcurrent fault) เป็นรอยเลื่อนในหินที่สองฟากของรอยเลื่อนเคลื่อนตัวในแนวราบ
|
|
ภาพรอยเลื่อนตามแนวระดับ
(strike-slip fault)
|
การเกิดรอยเลื่อนมักจะมีความสัมพันธ์กับลักษณะภูมิประเทศเสมอ
ซึ่งอาจทำให้
|
-เปลือกโลกยกตัวสูงขึ้น
ลดระดับลง หรือ เอียงไปจากแนวเดิม
-ตามแนวรอยเลื่อนมักจะมีหินที่ถูกบดอัด
หรือ กรวดเหลี่ยม ซึ่งง่ายต่อการกัดกร่อนมากกว่าหินที่อยู่ข้างเคียง
-รอยเลื่อนอาจพาเอาหินพวกที่มีความทนทานน้อยมาอยู่ติดกับหินที่มีความทนทานมาก
ทำให้เกิดความแตกต่างของการกัดกร่อนทำลายในบริเวณสองข้างของรอยเลื่อน |
รอยเลื่อนต่างๆ และขนาดความรุนแรงของแผ่นดินไหวได้แสดงไวัดังภาพข้างล่าง |
|
ภาพแนวแผ่นดินไหว และรอยเลื่อนของประเทศไทย
|
ที่มา
: กรมทรัพยากรธรณี |
